Bevallen in de bergen in blijde verwachting?

Van zwangerschaps yoga, puf clubjes, buikbelletjes , pret echo’s en mama mode hebben de vrouwen van de bergstammen in Vietnam nog nooit gehoord. Er zal in Nederland geen aanstaande moeder de deur uitgaan bij de verloskundige of gyneacoloog zonder dat ze weet wat haar uitgerekende datum is. De hoogzwangere vrouwen van de berg stammen weten precies de uitgerekende tijd wanneer er geoogst en gezaaid moeten worden maar wanneer de baby precies van plan is te komen schijnt niet zo boeiend te zijn. Daar moet ik wel bij zeggen dat niet iedereen kan rekenen en dat kind komt er toch een keer uit dus werken ze door totdat de persweeen het werk op het land ondraaglijk maken.

Dan breekt het moment aan of beter gezegd de vliezen en dan zijn er en paar opties mogelijk. Een rustig plekje in het bos zoeken en daar alleen in stilte bevallen of in een apart schuurtje naast het huis want in huis bevallen schijnt volgens de overleveringen van enkele stammen onrein te zijn. Met een scherp bamboe stokje de navelstreng aflkemmen en doorknippen vind ik dan weer onrein maar soms is iets beter dan niets. De vader erbij betrekken is in heel Vietnam niet aan de orde want het is een vrouwen aangelegenheid waarbij de schoonmoeders nog meer invloed hebben dan de eigen moeders van de zwangere dames in kwestie. Mocht de vrouw toch iets eerder aangevoeld hebben dat de baby eruit wil dan is er met geluk binnen een straal van 50 km een ‘’health station’’, een kliniekje waar een verloskamer is die zeer waarschijnlijk bemant is of op korte tijd iemand kan leveren die verstand van zaken heeft.

Om jullie geen verkeerd beeld in te laten prenten, zo’n kamer heeft veel weg van een verlaten ouderwetse kantine op een eindpunt van een bus of tram station waar je in ieder geval droog bent als het regent maar waar het altijd tocht of veels te heet is. De vrouwen hoeven zich geen zorgen te maken dat het vies wordt op de gladde stoffige tegels en de plakharde tafel want met een emmer water en een dweil is alles in 5 minuten weer ogenschijnlijk schoon. Het is van veel groter belang wie er helpt bij de bevalling en hoe hygienisch deze persoon te werk gaat. Deze klinieken hebben een basis pakketje bevallen klaar liggen, de zogenaamde ‘’delivery kit ‘’waar nuttig en steriel materiaal in zit. Er zijn ook traditionele vroedvrouwen maar de regering stimuleert het bevallen in een health kliniek of ziekenhuis waar een getrainde verloskundige of gyneacoloog aanwezig is. De kinder sterfte cijfers zijn gedaald dus die strategie lijkt te werken.

Nou is het niet zo dat de bergstammen, de etnische minderheden net zo volgzaam zijn als de ‘’Kinh people ‘’ de meerderheid van de mensen in Vietnam. Vele stammen hebben in de oorlog flink meegevochten gesteund door de Amerikanen tegen de huidige regering. De regering heeft na die verloren strijd meerdere malen hun vruchtbare land ingepikt en hele stammen ergens anders geplaatst. De bergstammen doen het dus lekker op hun eigen manier en hebben ook lak aan het feit dat alle Vietnamezen eigenlijk niet meer dan twee kinderen zouden moeten krijgen. Via de achterkamertjes politiek raak je dan je baan kwijt als vrouw en als man kan je promotie wel vergeten als je een 3e kind hebt verwekt. De bergstammen weten wel beter, vele handen maken licht werk en er is werk zat op het land en hoe meer kinderen je hebt hoe beter je oude dag eruit ziet. Ze hebben geen tv om gehersenspoeld te worden door informatie die verdraaid is en overleven is hun dagtaak.

Deze groep heeft een groot nadeel als het gaat om de toegankelijkheid tot de gezondheidszorg en daarom heeft elk dorp een village health worker. Dit zijn hele enthousiaste en sociale mensen die ik samen met Vietnamese dokters een 3 daagse practische training heb gegeven in moeder en kindzorg. Als er geen dokter of kliniek is dan zijn deze mensen je redder in nood en daarom is het fantastich om deze groep te trainingen en ze vaardigheden aan te leren die van levensbelang kunnen zijn.

Ik moest praten als brugman om de directeur van de medische school in Nha Trang toestemming te laten verlenen om de oefen modellen (baby met navelstreng en het zwangere model met de baby in de buik) mee te mogen nemen de bergen in. Hij keek bedenkelijk haalde zijn bril van zijn neus, slaakte een diepe zucht en zei vervolgens; Lady you are very lucky because I like Dutch ladies. Een belachelijk aantal papieren moesten getekend worden met stempels en krabbels wat tijdrovend , irritant en vermoeiend voor hem moet zijn geweest en daarom begreep ik die diepe zucht ook wel. Verder liet hij mij lachend nog even weten dat ik geen extra plannen kon uitvoeren zonder zijn toestemming anders zou ik in de problemen komen met de mafia waar hij goede connexies mee heeft….ha ha ha. Een grap waarvan mogelijk een kern van waarheid in zit?? Hij wilde mij in ieder geval even laten weten wie hier de baas is. Er moest dus van mijn kant een kleine act opgevoerd worden waarin ik mijn nederigheid en ongekende dankbaarheid kon tonen zodat de directeur met een tevreden glimlach een verpleegkundige lerares kon commanderen het material te verzamelen en aan mij over te dragen.

Nog wat leuke weetje om mee af te sluiten. Een Vietnamese vrouw mag zich na de bevalling een maand lang niet wassen en zeker niet douchen. Ze mag in die periode het huis niet verlaten en het is de enige tijd in haar leven dat ze niet hoeft te koken. Als compensatie voor het niet wassen wordt ze ingesmeerd met rijstwijn en met een kruidenmengels kan ze stomen. Bladeren van de citroen boom zorgen ervoor dat de huid van de moeder schoon, zacht en lekker wit wordt en waarschijnlijk ook nare geurtjes verdoezelt maar daar werd niet over gesproken. Als bij effect zal het ongetwijfeld de echtgenoot op afstand houden maar dat is mijn ingebeelde voostelling van het geheel. Een vuurtje hete kolen gemengd met peper en tamarijn moet 2x per dag tussen de benen geplaatst worden en zou infecties voorkomen en de baarmoeder laten slinken. De baby en de moeder ademen mijn inziens hoge concentraties koolmonoxide in en dat weten de Vietnamese dokters ook wel maar ja als je schoonmoeder er op staat dat je de traditie volgt dan kan je niet weigeren toch???

Liefs Laurence